Hubyar Semahı

GENEL KÜLTÜR

Hubyar Semahı

Semahın da kaynağının Hz. Muhammed`in mihraçtan gelirken Kırklar Cemine uğramasına ve orada ortaya çıktığına inanırlar. Mevlevi semahından oldukça farklı olan semahın kültürel kaynağının izlerini Asya ve Anadolu medeniyetlerinin derinliklerine götürmek olasıdır. Aleviler döndüklerinde semahı ibadetlerinden ayrı düşünmek ve incelemek yanlıştır.

Aleviliğin kutsal kitabı olan İmam Cafer Buyruğu, halk arasında yaşayan mevcut semah 12 Hizmetin biridir ve biri olarak yapılır. Yani semah o toplumun bir parçasıdır. Ülkemizde alevilik kendini tanıtmaya başladıktan beri semah dönmek, güncellik kazanmıştır.

Yüzyıllarca gizli saklı yapılan cem ayinlerinin bir parçası olan semah yapılan çeşitli törenlerde şenliklerde, folklorik gösteriler içine konulmuştur. Bu durum ilk başta alevilerin hoşuna gitmiş, kendi kültürlerinin tanınmasına hizmet eder düşüncesi ile seyirci kalınmıştır. Yapılan semahlar alevi olan ve olmayan kesimlerce tanınmış ve paha biçilemeyecek durumda beğeni kazanmıştır.

Çünkü alevilerin bazıları, ana ve babadan doğup da toplumu derneği görmemeye başlamıştı ve görüp öğrenmeye çalışıyordu. Bu nedenle semahlar alevilerin ibadeti olan cemin bir parçasıdır. Onun yeri orasıdır. Semah dönmek eğlence aracı olamaz. Semah içkili düzensiz yerlerde asla olamaz.

Semah dönmek cem ayini dışında olsa olsa çok ağır başlı bir biçimde özüne uygun bir tarzda Hacı Bektaş-ı Veli`yi anma töreni, Abdal Musa anma töreni veya buna benzer türbe anma törenlerinde olabilir. Ağırbaşlı etkinlikler dışında yapılmamalıdır.

Bu kaygımızı ifade edersek semahın kaynağı olan Hz. Muhammed`dir. Mihraca gitmesi ve Kırklar Meclisi`ne uğramasını tarihsel kaynaklarımıza dayanarak vermeye çalışalım. Çünkü alevi inancında cemin ve semahın kaynağı Kırklar Cemidir. Bu kaynağı bilmeden cem ve semah anlaşılamaz.

Hiçbir semah türünde elele tutulmaz. Semahta esas figürler el ve ayak figürleridir. Eller ve kollar kuşun uçuşunu simgeler. En çok görülen figür ise sağ elin ayası yukarıdan alır, sol el de yere dönüktür. Bu figür Hak`tan almanın halka verilmesini simgeler. Semaha Türkçe sözlü deyişlerle dönülür. Semah dönerken hiçkimsenin ortamı bozacak tavırda bulunması mümkün değildir. Orneğin sigara içilemez. İçki içilemez. Diz üstü ya da bağdaş kurularak oturulur. Gürültü edilemez.

 

Semah dönenlerin ritimini izleyenler de Allah Allah diye tempo tutarlar, dede dua verir, bak için olmaya, Hak için ola, Allah Allah, der. Cemat de Allah`a yalvarır. Hubyarlı üç erkek üç kadın veya iki erkek iki kadın semah ederler.

Oniki Hizmet Sahipleri
 

1- Dede, Cemi yönetir, muhabbet ve dua eder.

2- Rehber, Ceme katılanlara yardımcı olur.

3- Gözcü, Cemde düzeni sağlar, geleni yerleştirir.

4- Çırağcı, Çırağın yanma ve takılmasını sağlar.

5- Zakir, Aşık deyiş duvaz mihraçlama nefes söyler

6- Feraşçı, Süpürge çalar, cem hizmetine bakar.

7- Saka, Meydan görevlisi, saka suyu dağıtır.

8- Lagup, Sofra işleriyle görevlidir.

9- Peyik, Cemiyeti toplar.

10- Pevrazcı, Pevraz semah yapar.

11 - İznikçi, Cemevinin temizliğine bakar.

12- Bekçi, Ceme gelenin gidenin iç ve dış güvenliğini sağlar.

Yüce Dağ Başında (Hubyar Semahı)

Yüce Dağ Başında Bir Kuş Uçurdum
Ana Nenni Nenni Bir Kuş Uçurdum
Ben Meylimi Bir Güzele Düşürdüm
Dilber Nenni Nenni Yavrum Düşürdüm
Duydum Nazlı Yarim Yad Eller Almış
Ana Nenni Nenni Yad Eller Almış
Vallah Dostlar Ben Aklımı Şaşırdım
Dilber Nenni Nenni Vallah Şaşırdım

Yürü Güzel Yürü Yolundan Kalma
Ana Nenni Nenni Yolundan Kalma
Her Yüze Güleni Dost Olur Sanma
Dilber Nenni Nenni Dost Olur Sanma
Ölümden Korkup Da Sen Geri
Dönme Ana Nenni Nenni Sen Geri Dönme
Yiğidin Alnına Yazılan Gelir
Dilber Nenni Nenni Yazılan Gelir

Ceylan Bakışına Kurban Olduğum
Sallanma Karşımda Öldürme Beni
Ah Gülüm Gülüm Yürüsene Yavrum
Mecnun Edip Beni De Düşürdün Çöle
Kerem Gibi Burda Da Yandırma Beni
Ah Gülüm Gülüm Yürüsene Yavrum

Bu Kadar Sallanma Da Öldürdün Beni
Ölürüm Unutmam Da Sevdiğim Seni
Ah Gülüm Gülüm Yürüsene Yavrum
Bırakın Sallansın Da Nazlı Gelini
Güzelin Döndüğü De Meydan Öğünsün
Ah Gülüm Gülüm Yürüsene Yavrum

Sivas/Yıldızeli-Ali Sultan-TRT İstanbul